Gần đây, tôi có dịp ghé thăm ngôi nhà mới xây của một người bạn. Bước qua cánh cửa, mọi thứ hiện lên chỉn chu và sáng sủa, mùi gỗ mới vẫn thoảng đâu đó, rèm cửa còn nguyên nếp là, những món nội thất được bày biện vừa khít vào khung cảnh. Tất cả đều đẹp, đúng nghĩa một ngôi nhà mơ ước. Thế nhưng, giữa cái đẹp tinh tươm ấy lại phảng phất một khoảng trống khó gọi thành tên. Sau đôi ba câu chuyện, bạn tôi thổ lộ: “Nhà thì ai cũng khen đẹp, nhưng lạ là… cả nhà ít ngồi cùng nhau hơn trước.”
Lời tâm sự ấy, nghe tưởng chừng thoảng qua, lại chạm đúng điều mà không ít gia chủ vẫn thường đem theo khi tìm đến chúng tôi. Rằng căn nhà cũ – dù cũng đã bỏ biết bao công sức, tiền bạc, ước mơ – đôi khi vẫn thiếu một mảnh ghép vô hình: “hơi ấm của sự gắn kết”. Không gian đã đủ hoàn thiện, nhưng đời sống bên trong lại chưa tìm được cách cất lời. Và cái thiếu đó không nằm ở sơn màu, vật liệu hay đồ đạc, mà thường lẩn khuất trong những thói quen chưa được lắng nghe đủ, trong bố cục chưa thật sự kể đúng câu chuyện của gia đình.
Phòng khách rộng, nhưng chỉ để… tiếp khách
Chúng tôi thường bắt đầu cùng khách hàng bằng một câu hỏi rất giản dị: “Gia đình mình muốn làm gì cùng nhau mỗi ngày?” Không phải là “mình muốn bày gì ở phòng khách”, mà phải từ những hành vi gần gũi, thân thuộc nhất của gia chủ, có thể là đọc một cuốn sách, nghe một bản nhạc, pha ấm trà, cùng xem chương trình yêu thích sau những bữa cơm, được ngồi lắng nghe bọn trẻ kể chuyện nhí nhảnh ở lớp sau những cả ngày dài làm việc. Khi những câu trả lời ấy dần hiện rõ, cũng là lúc cách bố trí không gian tìm thấy con đường của nó.
Thay vì một bố cục mang tính “trưng bày”, ta có thể chuyển sang một bố cục “mời gọi sử dụng”, những chiếc ghế ngồi xoay nhẹ về phía nhau để câu chuyện không bị đứt quãng; một chiếc đèn sàn vàng ấm đặt cùng chiếc armchair mềm mại, đủ để mỗi tối có thêm lý do ngồi lại lâu hơn; một khu kệ nhỏ với toàn món đồ chơi yêu của bé được sắp xếp gọn gàng nhưng vẫn dễ dàng sử dụng; hay đơn giản là một chiếc bàn trà dài hơn thường lệ—đủ chỗ cho cả gia đình tiếp tục quây quần sau bữa cơm. Điều quan trọng không nằm ở việc “thêm đồ”, mà phải là sử dụng đúng thứ, đặt vào đúng chỗ theo thói quen thật sự của cả gia đình. Khi ấy, phòng khách bớt đi vẻ nghi thức và khoác lên mình hơi thở của đời sống, có thêm tiếng cười, ánh mắt và sự sẻ chia.
Gian bếp tách biệt, cô đơn và buổi tủi
Nhiều gia đình vẫn rất ưa chuộng một căn bếp kín, gọn gàng, ngăn mùi. Thế nhưng ít ai nhận ra rằng, khi cánh cửa khép lại, người nấu ăn bỗng trở thành “khán giả đứng sau hậu trường” của chính bữa cơm gia đình mình. Không gian ấy dễ dàng biến thành một khoảng tách biệt và… vô vị.
Có người lo ngại: “Nếu bếp mở thì mùi thức ăn sẽ bay khắp phòng, rồi âm thanh xào nấu, tiếng xoong nồi liệu có làm phiền khách?” Nhưng đôi khi, họ quên rằng chính những thứ tưởng chừng phiền toái ấy mới là hơi thở thật sự của một mái ấm. Bữa cơm nhà đâu chỉ được làm nên từ rau củ, thịt cá. Nó còn là hương vị của sự quan tâm, là âm thanh rộn rã của thìa đũa, là hơi ấm của bàn tay mẹ, tiếng gọi khẽ của cha. Những âm thanh xào nấu ấy, mùi hương thức ăn ấy… chính là tiếng nói của tình yêu thương.
Không phải ngẫu nhiên mà giữa những nhà hàng sang trọng, người ta vẫn sẵn sàng trả thêm tiền chỉ để được ngồi trước một gian bếp mở, lắng nghe và cảm nhận trọn vẹn hành trình tạo nên món ăn. Với những vị khách đến thăm nhà, được nghe âm thanh ấy, được ngửi mùi hương ấy, thực ra không phải là “chịu đựng” mà là một sự tin cậy, một sự trân trọng vô hình mà chủ nhà gửi gắm. Và nếu ai đó không cảm nhận được, không biết trân trọng thì đó là sự thiệt thòi của họ, chứ không phải lỗi của ngôi nhà hay gia chủ.
Đó cũng là lý do trong nhiều dự án, chúng tôi thường gợi ý mở một “cửa sổ” giữa bếp và phòng khách. Đôi khi chỉ là một khoảng tường thở, một cánh cửa lùa trong suốt, hay một quầy đảo đặt khéo léo theo dòng di chuyển. Chỉ cần thế thôi, không gian lập tức trở nên thông thoáng và xuyên suốt, giúp căn bếp không còn tách biệt, mà hòa vào nhịp sống chung của cả gia đình. Không chỉ vậy, chính những chi tiết nhỏ trong thiết kế mới thật sự là sợi dây kết nối cảm xúc. Một chiếc kệ thấp để con trẻ có thể háo hức đứng cạnh, phụ giúp cha mẹ chuẩn bị bữa ăn; một dòng chảy bếp được sắp xếp gọn gàng từ rửa – sơ chế – nấu – bày, để mỗi người đều có thể chung tay tạo nên những bữa cơm ấm cúng.
Suy cho cùng, bếp mở không phải để khoe. Nó để kết nối – kết nối mùi vị với ký ức, thao tác với trò chuyện, riêng tư với gắn bó. Để mỗi bữa ăn không chỉ lấp đầy chiếc bụng, mà còn làm đầy thêm một chút tình cảm trong ngôi nhà.
Qua những câu chuyện đó, ta mới chợt nhận ra cái “đẹp” trên ảnh chưa chắc trùng khít với cảm giác “muốn ở lại”, “muốn yêu thương”. Sự thiếu gắn kết không hẳn là khiếm khuyết, mà là lời nhắc nhở rằng kiến trúc chỉ thật sự hoàn chỉnh khi thật sự lắng nhịp sống thầm thì của gia chủ. Đôi khi, câu trả lời lại rất giản dị – đừng bắt không gian tuân lệnh đồ đạc, hãy để đồ đạc phục vụ thói quen, để gian bếp mở ra hương vị sẻ chia, để không gian phòng khách bếp thôi làm phông nền và trở thành nơi những câu chuyện được nối dài.
Nếu một ngày anh/chị chợt thấy “nhà đẹp mà lòng vẫn thiếu gắn kết”, hãy thử bắt đầu bằng một câu hỏi nhỏ: cả nhà muốn làm gì cùng nhau hôm nay? Khi câu trả lời hiện ra, phần còn lại – từ ánh sáng, vật liệu, đến từng đường nét không gian – hãy để chúng tôi cùng nâng niu, để căn nhà không chỉ là chốn trở về, mà còn là nơi tình thân luôn tìm thấy nhau.